Bằng Sức mạnh Tư duy

Các quyển trước gồm:

1. J. Kornai: Con đường dẫn tới nền kinh tế thị trường, Hội Tin học Việt Nam 2001, Nhà Xuất bản Văn hoá Thông tin (NXB VHTT) 2002.

2. J. Kornai: Hệ thống Xã hội chủ nghĩa, NXB Văn hoá Thông tin 2002

3. J. Kornai- K. Eggleston: Chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, NXB VHTT 2002

4. J. Kornai: Bài học chuyển đổi ở Đông Âu

5. G. Soros: Giả kim thuật tài chính

6. G. Soros: Xã Hội Mở & Cải cáh CNTB toàn cầu

7. George Soros: Xã hội mở

8. H. de Soto: Sự bí ẩn của tư bản (Nhà Xuất bản Chính trị Quốc gia, 2004)

9. J. E. Stiglitz: Chủ nghĩa xã hội đi về đâu?

10. F. A. Hayek: Con đường dẫn tới chế độ nông nô

11. Karl R.Popper: Sự khốn cùng của Chủ nghĩa lịch sử

12. : Karl R.Popper: Xã hội mở và những kẻ thù của nó

13. Thomas S. Kuhn: Cấu trúc của các cuộc Cách mạng Khoa học

14. Thomas L. Freedman:. The World is Flat - Thomas L.Friedman

15. Nguyễn Quang A Một năm của Hội nghị Diên Hồng Hungary

16.Václav Havel: Quyền lực của Không Quyền lực Khải Minh dịch và giới thiệu

17.Milovan Djilas :Giai cấp mới Phạm Minh Ngọc dịch

18. Milovan Djilas:Nói chuyện với Stalin Phạm Minh Ngọc dịch

LỜI GIỚI THIỆU


Bạn đọc cầm trên tay cuốn thứ mười lăm+ của tủ sách SOS2, cuốn Bằng Sức mạnh Tư duy - tiểu sử tự thuật đặc biệt của Kornai János. Đây là cuốn sách thứ tư của Kornai trong tủ sách này và là cuốn thứ năm của Kornai bằng tiếng Việt. Hồi kí của Kornai đặc biệt theo nhiều nghĩa: nó nói về bản thân tác giả, như mọi hồi kí khác, song chỉ nói về các công trình chính của ông; về quá trình chuyển biến tư duy qua từng thời kì, qua từng tác phẩm của ông; về cảm nhận của ông với thời cuộc liên quan đến các vấn đề mà ông nghiên cứu, đến những sự kiện mà ông đã trải qua, đến những nơi mà ông đã đến; về việc nghiên cứu chính nội tâm của ông, đánh giá lại các công trình của ông một cách phê phán.

Những ai đã đọc Kornai, có thể được nhiều thông tin bổ ích khác liên quan đến các công trình của ông, mà khi viết các công trình đó ông không thể trình bày (vì tự kiểm duyệt, vì không hợp với thể loại, và vì các lí do khác). Những người chưa đọc Kornai có thể có được bức tranh khái quát về toàn bộ sự nghiệp nghiên cứu khoa học và hoạt động xã hội của ông, về con người ông, và sau đó có thể có hứng thú để tìm đọc các tác phẩm chuyên môn sâu hơn của ông.

Là người suốt đời nghiên cứu hệ thống xã hội chủ nghĩa và kinh tế học so sánh, ông hiểu rất kĩ hệ thống này. Hơn 15 năm qua ông nghiên cứu về chuyển đổi hậu xã hội chủ nghĩa. Ông đã từng làm báo của đảng cộng sản 6 năm, sau đó ông chuyển hẳn làm khoa học, làm nhà giáo. Ông là người trong cuộc, chính vì thế các tác phẩm của ông rất gần gũi với những người đã từng sống trong các nước xã hội chủ nghĩa trước kia, hay đang còn sống trong các nước xã hội chủ nghĩa chuyển đổi. Và như thế đối với cả người Việt Nam chúng ta nữa. Qua hồi kí của ông nhiều trí thức Việt Nam có thể cũng nhìn thấy mặt nào đó của tình cảnh trái ngược của chính mình nữa. Đấy là những cái làm cho cuốn sách hấp dẫn, là cái khiến tôi dịch cuốn hồi kí này để nó có thể đến tay bạn đọc Việt Nam. Nguyên bản tiếng Hungary, mà bản tiếng Việt dựa vào, được xuất bản năm 2005, bản tiếng Anh với nhan đề By Force of Thought. Irregular Memoirs of an Intellectual Journey. Cambridge: The MIT Press, sẽ ra trong năm nay, 2006.

Tôi nghĩ cuốn sách rất bổ ích cho các nhà chính trị, các nhà kinh tế học, các nhà nghiên cứu khoa học xã hội nói chung, các nhà giáo, các nhà báo, các sinh viên và tất cả những ai quan tâm đến hệ thống xã hội chủ nghĩa và chuyển đổi hậu xã hội chủ nghĩa, đến nghiên cứu khoa học, đến giáo dục đào tạo, đến nghề báo, những người đã đọc hay chưa đọc các công trình khác của Kornai.

Người dịch đã cố hết sức để làm cho bản dịch được chính xác và dễ đọc, song do hiểu biết có hạn nên khó thể tránh khỏi sai sót.

Mọi chú thích cuối sách của tác giả được đánh bằng số. Các chú thích cuối trang được tác giả đánh dấu *. Vì thế ngược với truyền thống của tủ sách SOS2, người dịch không còn thể dùng dấu * để chỉ các chú thích của mình trong cuốn sách này. Tất cả các chú thích đánh cộng (+) ở cuối trang là của người dịch. Bản dịch chắc còn nhiều thiếu sót mong bạn đọc thông cảm, lượng thứ, và chỉ bảo; xin liên hệ theo địa chỉ Tạp chí Tin học và Đời sống, 66 Kim Mã Thượng Hà Nội, hoặc qua điện thư thds@hn.vnn.vn hay nqa@netnam.vn


07-2006
Nguyễn Quang A




Toàn văn tác phẩm “A GONDOLAT EREJÉVEL” của tác giả Kornai János do GS. TSKH Nguyễn Quang A dịch sang tiếng Việt và xuất bản.

Để đảm bảo tính nguyên bản của tài liệu mà tôi đã nhận được (dài 375 trang), tôi xin chia thành các phần, chuyển sang dạng Adobe Reader (xxx.pdf) và gửi lên.

Sau đây là các phần liên tiếp của tác phẩm với tiêu đề tiếng Việt: BẰNG SỨC MẠNH
TƯ DUY (tiêu đề của các phần sau này đồng thời là tên của chương trong tác phẩm).

1. GIA ĐÌNH, TUỔI NIÊN THIẾU/1928-1944 (16..32)

2. TÔI TRỞ THÀNH NGƯỜI CỘNG SẢN NHƯ THẾ NÀO?/1945-1947 (33..47)

3. TRONG BAN BIÊN TẬP TỜ SZABADNÉP/1947-1955 (48..60)

4. BẮT ĐẦU THỨC TỈNH/1953-1955 (61..73)

5. BẮT ĐẦU CON ĐƯỜNG NGHIÊN CỨU/1955-10/1956 (74..96)

6. CÁCH MẠNG VÀ CÁI XẢY RA SAU ĐÓ/23/10/1956-1959 (97..116)

7. CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA TÔI/ 1957-1959 (117..126)

8. ỨNG DỤNG KINH TẾ CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP TOÁN HỌC/ 1957-1968 (127..148)

9. HÀNH TRÌNH SANG PHƯƠNG TÂY/ 1963- (149..164)

10. BƠI NGƯỢC DÒNG/ 1967-1970 (165..183)

11. VIỆN, ĐẠI HỌC, VIỆN HÀN LÂM/ 1967- (184..198)

12. TÌM ĐƯỜNG VÀ CHUẨN BỊ/ 1071-1976 (199..215)

13. BỨC TRANH HÌNH THÀNH/ 1976-1980 (216..232)

14. SỰ ĐỘT PHÁ/ 1979- (233..246)

15. VỚI SỰ PHÊ PHÁN THÂN THIỆN, GIỮ KHOẢNG CÁCH/ 1968-1989 (247..262)

16. HAVARD/ 1984-2002 (263..277)

17. Ở TRONG NƯỚC TẠI HUNGARY, Ở NHÀ KHẮP THIÊN HẠ/ 1985- (278..295)

18. TỔNG HỢP/ 1988-1993 (296..308)

19. BƯỚC NGOẶT ĐỔI ĐỜI/ 1989-1992 (309..325)

20. TRÊN RANH GIỚI CỦA KHOA HỌC VÀ CHÍNH TRỊ/ 1990- (326..342)

21. TIẾP TỤC, CÁI TÔI ĐÃ LÀM ĐẾN NAY/ 1990- (343..373)




Những cảm nhận nho nhỏ khi đọc "Bằng sức mạnh tư duy".

Trước hết, xin cảm ơn vnkatonak.com và đặc biệt là dịch giả Nguyễn Quang A đã tạo điều kiện cho chúng tôi được tiếp xúc với cuốn hồi ký (theo như tác giả tự nhận, thuộc thể loại rendhagyó, không giống với các cuốn hồi ký thông thường khác, vì hồi ký có xen lẫn những tiểu luận khoa học). Quả thực, trước đây anh Quang A đã dịch một số tác phẩm khác (cùng một tác giả) ra tiếng Việt, song tôi chưa đọc hết, phần vì mình lười, phần vì tác giả viết về vấn đề lớn quá, phông kiến thức của mình hạn hẹp, đọc cực kỳ vất vả (đọc bằng tiếng Hung hay tiếng Anh, chắc còn đau đầu hơn nữa). . Sau khi đọc cuốn Hồi ký, thấy một vài ý sáng ra: thấy rõ hơn trình tự thai nghén và xuất xứ của loạt tác phẩm của Kornai, thấy một số quan hệ hữu cơ giữa các tác phẩm với nhau.

Qua Hồi ký, tôi nhận thấy tác giả đã vẽ lại, phác họa một số quang cảnh của lịch sử đất nước Hung-ga-ri những năm 1945-1956, một thời kỳ đau thương bi tráng mà các sách giáo khoa của Hung cũng như Việt Nam mô tả rất khác. (Thiết nghĩ, các bạn đang đọc "Nhân chứng" của AK_63 nên tham khảo thêm Hồi ký). Nếu Kornai cũng có năng khiếu văn học như nhà thơ Pa-xtéc-nắc (cũng là gốc Do thái) thì tôi tin là Hung sẽ có một giải Nô-ben văn học, vì sẽ phải có một "Bác sĩ Zi-va-gô" theo kiểu Hung. Hoặc, hy vọng một cách thực tế hơn, tôi chờ đợi một ngày nào đó, một đạo diễn (Hung, Việt nam !?) sẽ làm một bộ phim tuyệt vời, dựa trên 5 chương đầu của Hồi ký.

Cùng với Thao thức của Alekxandr Kron, Những đứa con phố Ác-bát, của Liên Xô, Thời xa vắng (VN),... tôi nghĩ Hồi ký đã ghi nhận những dấu ấn sinh động về công cuộc xây dựng CNXH ở các nước XHCN.

Tôi thú vị về cách phân loại đảng viên theo 5 mức:
..............+ Mức 1: cảm tình đảng
..............+ Mức 2: đảng viên bình thường
..............+ Mức 3: đảng viên tích cực và có niềm tin cộng sản
..............+ Mức 4: đảng viên chân chính
..............+ Mức 5: người lính của đảng, cán bộ đảng chuyên nghiệp
và ngạc nhiên, khi tác giả tự đánh giá "đã trải qua đủ cả 5 mức".

Tôi cũng thú vị về cách phân loại quan hệ của nhà nước và các xí nghiệp quốc doanh trong nền kinh tế XHCN:
..............+ Mức 1: bố mẹ trợ cấp 100% cho trẻ sơ sinh ("con ơi, dù con không muốn, con vẫn phải nhận")
..............+ Mức 2: bố mẹ và trẻ con đi học mẫu giáo (thỉnh thoảng hỏi ý kiến xem "thích đồ chơi gì, thích ăn gì")
..............+ Mức 3: bố mẹ và học sinh tiểu học (đôi lúc thí cho con vài đồng tiền lẻ, "mày muốn mua gì thì mua")
..............+ Mức 4: bố mẹ và học sinh đại học ("tao chu cấp tiền, mày tự lo mua lấy đồ ăn, con nhé")
..............+ Mức 5: con đã tốt nghiệp đại học, đi làm ("nghỉ cho khỏe", bố mẹ không đủ sức chu cấp nữa)

Cái đuôi -val, -vel của tiếng Hung rất hay. Tiêu đề "Bằng sức mạnh tư duy" có thể hiểu là: (Với) sức mạnh tư duy, và (Nhờ) sức mạnh tư duy, (Dùng) sức mạnh tư duy. Còn một vài nghĩa nữa: sát cánh cùng, cùng, trợ giúp bởi, chắp cánh cùng... Không dám lạm bàn thêm.

Xin mạo muội đưa ra một số tóm tắt ngắn gọn chủ quan cho những ai còn đang e ngại "phung phí thời gian đọc sách".

1. GIA ĐÌNH, TUỔI NIÊN THIẾU/1928-1944 (từ trang 16 đến trang 32)
- Nguồn gốc gia đình:
..............+ Ông nội, người gốc Do thái, làm thợ nguội cả, từng làm cầu.
..............+ Bố học trường dòng, đại học luật, rồi làm luật sư. Cố vấn pháp lý của Đại sứ quán Đức tại Budapest. Không nhận vụ án li dị, vụ án hình sự. Không đại diện cho bất cứ hãng nào của Hung. Không muốn tham gia tích cực vào bất cứ đảng hay phong trào chính trị nào. Không từ chối nguồn gốc Do thái, song không do dự, luôn tự nhận mình là người Hung.
..............+ Mẹ - ở nhà nội trợ.
..............+ Có hai anh trai và một chị gái.
..............+ Nhà ở nội thành (phố Akadémia), có biệt thự riêng trên đồi Hoa Hồng.
..............+ Gia đình có truyền thống coi trọng văn học.
- Tuổi niên thiếu: học tại trường Đế chế Đức, giảng dạy chủ yếu bằng tiếng Đức, trừ môn tiếng Hung, lịch sử Hung và văn học Hung.
- Giỏi môn Toán và Vật lý.

Xem chi tiết tại:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-01.pdf

2. TÔI TRỞ THÀNH NGƯỜI CỘNG SẢN NHƯ THẾ NÀO?/1945-1947 (33..47)
- Chế độ phát xít nổi lên ở Đức và lan sang Hung đã ảnh hưởng tới gia đình ông (gốc Do thái).
- Năm 1944, bố bị bắt đi tập trung, anh cả bị bắt đi phục vụ ở Nga, anh thứ hai phục vụ ở Nam Tư. Mẹ và chị gái bị bắt đi làm ở nhà máy gạch.
- Bản thân bị "bắt lính", sống khổ sở, đói rét và suýt chết.
- Năm 1945, Liên Xô giải phóng Budapest, chính quyền mới được thiết lập.
- Hăng hái tham gia phong trào của Liên đoàn Dân chủ Thanh niên Hung-ga-ri, trở thành đối tượng Đảng, rồi mau chóng trở thành Đảng viên tích cực.
- Khâm phục Stalin, tìm đọc sách triết học của Stalin.
- Đã đọc nguyên bản Tư bản luận của Marx theo cách "uống từng dòng chữ" và cố gắng hiểu thật kỹ tác phẩm kinh điển này.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-02.pdf

3. TRONG BAN BIÊN TẬP TỜ SZABADNÉP/1947-1955 (48..60)
- Về công tác ở tòa soạn báo Szabad Nép, cơ quan ngôn luận của đảng cộng sản. Khởi đầu là phóng viên "bất đắc dĩ", viết phóng sự về gặt lúa. Năm 21 tuổi, lãnh đạo chuyên mục về kinh tế. Hăng hái phát biểu khi đi học khóa bồi dưỡng ở trường Đảng cao cấp.
- Được hưởng chế độ ưu đãi cao cấp "3K": khu nghỉ mát trên núi Kékestető, bệnh viện ưu đãi ở phố Kútvölgyi, và nhà tang lễ cao cấp ở đường Kerepesi.
- Tháp tùng các "sếp" cao cấp của Đảng và Chính phủ đi nước ngoài (Đức) năm 1952.
- 6 năm đầu hiến dâng toàn bộ sức lực và tinh thần cho tờ báo (vợ đẻ vẫn tích cực đi trực ở cơ quan).
- 2 năm sau bị thất sủng nghiêm trọng (xem chương tiếp theo).

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-03.pdf

4. BẮT ĐẦU THỨC TỈNH/1953-1955 (61..73)
- 1953, Stalin qua đời, tình hình chính trị ở Hung có biến động lớn. Điều này đã ảnh hưởng tới nhận thức về Đảng của một thanh niên trẻ tuổi.
- Niềm tin mãnh liệt bị lung lay mạnh khi chứng kiến những việc "người thật việc thật" của một số elvtárs.
- Không tuân theo mệnh lệnh cấp trên khi viết bài báo giải thích, phân tích nguyên nhân tại sao người ta cắt điện vô tội vạ.
- Viết bài điểm sách của Nagy Imre. Quyết định đi theo đường lối của Nagy Imre, đối thủ chính trị của Rákosi Mátyás.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-04.pdf

5. BẮT ĐẦU CON ĐƯỜNG NGHIÊN CỨU/1955-10/1956 (74..96)
- Tòa báo Szabad Nép bị giải tán, "trôi dạt" về Viện khoa học kinh tế.
- Trước đó, năm 1952 đã đi học đại học, nhưng bỏ dở.
- Năm 1956, hoàn thành luận án phó tiến sĩ ở Đại học Khoa học Kinh tế Karl Marx, mặc dù chưa tốt nghiệp đại học. Thầy hướng dẫn là người dịch Tư bản luận ra tiếng Hung (và học trò Kornai János là người viết bài điểm sách, vì hồi đó rất ít người dám nhận là "đã đọc kỹ Tư bản luận" để có thể làm được việc này).
- Bắt đầu xa rời các nguyên lý cơ bản của Tư bản luận. . Tuy nhiên, trong một thời gian dài, vẫn vững tin là hệ thống XHCN có thể cải cách.
- Nội dung Luận án phó tiến sĩ Sự tập trung quá mức của chỉ đạo kinh tế. Ở đây, đã manh nha những ý kiến bàn về mối quan hệ giữa sự tập trung quá mức và sự thiếu hụt. Tác giả đã dùng các số đo thực tế để "cân đong đo đếm" chứ không dùng những mỹ từ chung chung khi bàn về kinh tế.
- Sau đó, luận văn được đem đến một nhà xuất bản để in thành sách, nhưng bị ngâm lại.
- Lãnh đạo nhóm biên soạn tài liệu cải cách kinh tế cho Đảng và Chính phủ, làm tiền đề cho đợt cải cách kinh tế 1968.
- Suy nghĩ về ranh giới giữa khoa học và chính trị.
- Quyết tâm đi theo con đường nghiên cứu khoa học (kinh tế).

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-05.pdf

6. CÁCH MẠNG VÀ CÁI XẢY RA SAU ĐÓ/23/10/1956-1959 (97..116)
- Cách mạng 1956. Xe tăng xô-viết trên đường phố Budapest.
- Nhà xuất bản Đại học Oxford (vương quốc Anh) đề nghị in cuốn sách Sự tập trung quá mức của chỉ đạo kinh tế.
- Nhà xuất bản Hung đồng ý in cuốn sách Sự tập trung quá mức của chỉ đạo kinh tế. Tác giả bị buộc tội "xét lại" (người phê phán lại chính là người đã khen ngợi hết lời một năm trước đây).
- Năm 1959, bị đuổi khỏi Viện khoa học kinh tế vì cuốn sách, và vì không chịu gia nhập đảng trở lại.
- Bị hỏi cung nhiều lần, vì đã tham gia giúp chuyển một ấn phẩm "phản cách mạng" sang phương Tây.
- Quyết định không di tản.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-06.pdf

7. CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA TÔI/ 1957-1959 (117..126)
- Quá trình tự đào tạo theo chuyên ngành kinh tế phương Tây.
- Nghiền ngẫm các bài viết về cuộc tranh luận nảy lửa của các nhà kinh tế học phương Tây.
- Tiếp tục nghiên cứu về công nghiệp nhẹ với cường độ cao.
- Viết bài báo "Có cần chỉnh sửa phần hưởng lợi nhuận hay không?".

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-07.pdf

8. ỨNG DỤNG KINH TẾ CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP TOÁN HỌC/ 1957-1968 (127..148)
- Tự học các chương trình toán học cao cấp (đại số tuyến tính, quy hoạch tuyến tính) vì thấy cần cho kinh tế.
- Cộng tác với một nhà toán học ở Viện Toán viết bài gửi đăng ở tạp chí nước ngoài (phương Tây), không qua các khâu kiểm duyệt truyền thống. Bài viết được nhận lời đăng, không phải chỉnh sửa một từ nào (rất hiếm!).
- Tham gia giải bài toán quy hoạch ngành sợi bông (công nghiệp dệt) bằng máy tính điện tử ở Trung tâm tính toán thuộc Viện Hàn lâm khoa học Hung-ga-ri.
- Cuộc thi đua (ganh đua !?) giữa 2 trường phái: áp dụng quy hoạch tuyến tính và áp dụng mô hình input-output. Tưởng chừng như đây thuần túy là vấn đề chuyên môn, song nó cũng phản ánh những nhận thức khác nhau cơ bản, xét về mặt chính trị kinh tế học.
- Áp dụng quy hoạch tuyến tính cho việc lập kế hoạch cho nền kinh tế quốc dân: kích cỡ của bài toán tăng lên gấp 20-50 lần. Khó khăn hồi đó về mặt thực hiện các tính toán. Tuy nhiên, trong cái khó đã ló cái khôn. Nảy sinh ý tưởng thuật toán Kế hoạch hóa 2 mức.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-08.pdf

9. HÀNH TRÌNH SANG PHƯƠNG TÂY/ 1963- (149..164)
- Sau nhiều lần xin xuất cảnh không thành công, cuối cùng, năm 1963 đã đặt chân được tới nước Anh. Những cảm xúc ban đầu về "chế độ tư bản chủ nghĩa giãy chết".
- Năm 1964, đến Trường Kinh tế học London để giảng dạy. 40 năm sau mới phát hiện ra bị "cớm" Hung theo dõi trong thời kỳ này.
- Tiếp tục bị bí mật theo dõi chặt chẽ khi trở về nước Hung.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-09.pdf

10. BƠI NGƯỢC DÒNG/ 1967-1970 (165..183)
- Suy nghĩ, trăn trở, đào sâu trong nghiên cứu. Viết Tiểu luận phản bác lại công trình nổi tiếng của những "cây đa cây đề". Thì ra, 2 mô hình toán học cực đoan đều không phản ánh đúng thực tế của kinh tế: tập trung quá cũng không được, mà phân tán quá cũng không được.
- Rất may, nhận được sự khích lệ của chính những người bị phê phán. Đó chính là bài học đạo đức trong khoa học.
- Phát triển tiểu luận này thành công trình Chống cân bằng, phê phán lý thuyết kinh tế học tân cổ điển nói chung, và lý thuyết cân bằng chung, chính là cái lõi của nó. Tác giả tự phê bình đối với công trình của mình (quan hệ giữa mô hình lý thuyết và các suy diễn của người áp dụng mô hình).
- Dám phê phán cả trường phái Kantorovich (giải thưởng Nô-ben về kinh tế học)
- Mô tả trạng thái "hối hận" và "sung sướng" khi viết công trình này.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-10.pdf

11. VIỆN, ĐẠI HỌC, VIỆN HÀN LÂM/ 1967- (184..198)
- Được gọi trở lại công tác ở Viện khoa học kinh tế.
- Được mời đi báo cáo hội nghị, tham gia xê-mi-na, giảng dạy ở nước ngoài.
- Dự định cải cách Viện bằng cách đánh giá thang điểm cho các cán bộ theo số lượng và chất lượng công trình khoa học công bố. Không thành công.
- Là giáo sư danh dự ở Đại học Khoa học Kinh tế Karl Marx, nhưng không được mời tham gia giảng dạy.
- Trở thành thành viên được bầu của Viện Hàn lâm khoa học Mỹ, sau đó là Viện sĩ của Viện Hàn lâm khoa học Hung-ga-ri (nhờ có ý kiến "duyệt" của Kádár). Tuy nhiên, căn hộ không được mắc điện thoại.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-11.pdf

12. TÌM ĐƯỜNG VÀ CHUẨN BỊ/ 1071-1976 (199..215)
- Viết cuốn sách Tăng trưởng cưỡng ép hay hài hòa? phê phán nền kinh tế công nghiệp hóa XHCN.
- Giảng dạy tại Đại học Princeton 6 tháng.
- Cùng nhóm nghiên cứu viết bài báo Sự hoạt động thực vật của các hệ thống kinh tế (so sánh việc điều tiết kinh tế với hoạt động của hệ thống thần kinh điều tiết các hoạt động trong cơ thể cơn người). Sau đó phát triển, in thành sách Điều tiết mà không có báo hiệu giá.
- Viết bài báo Bộ máy thích nghi cọc cạch, bị đồng nghiệp "rỉa rói" mạnh mẽ, nhưng đó là liều thuốc tốt, vì nhờ thế, tác giả đã phát triển nâng cao thêm để sau này trở thành cuốn sách Sự thiếu hụt chín muồi hơn.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-12.pdf

13. BỨC TRANH HÌNH THÀNH/ 1976-1980 (216..232)
- Năm 1976, được mời đi Thụy Điển 12 tháng "muốn làm gì thì làm". Sau đó tác giả yêu cầu thêm 3 tháng, họ lại "lập tức đồng ý". Trong một môi trường đầy cảm hứng như vậy, tác giả đã viết cuốn sách Sự thiếu hụt. (In ở Hung 3 lần, in bằng tiếng Anh ở Hà Lan, dịch ra tiếng Pháp, Ba Lan, và Trung Quốc). Tác giả thừa nhận bộ Tư bản luận của Marx đã truyền cảm hứng cho mình.
- Trong nền kinh tế thiếu hụt thì sự thiếu hụt sản phẩm, dịch vụ là kinh niên và sâu rộng. Thậm chí, mỉa mai thay, một lúc nào đó, nó trở thành "hiện tượng quá bình thường". Không ai muốn điều này, song, đây là lỗi hệ thống.
- Nhờ khôn khéo, tác giả đã vượt qua sự kiểm duyệt (một phản biện là người bạn, còn một phản biện là một quan chức, nhưng thực ra, ông ta đã giao nhiệm vụ này cho thư ký. Kết quả là tác giả đưa bài viết sẵn của mình cho thư ký, thư ký đưa cho quan chức, quan chức "xem" và ký). Nhờ nắm rõ quy trình phản biện, tác giả đã "nghiến răng" cắt bớt đi Chương 23 của cuốn sách. Chỉ những bạn đọc nào tinh ý mới hiểu cuốn sách có thêm Chương này, song đã bị tác giả "tự kiểm duyệt", cắt bớt đi.
- Tranh luận với một nhà kinh tế học Liên Xô hàng đầu về cuốn sách này.
- Bàn về "chiến lược sống".

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-13.pdf

14. SỰ ĐỘT PHÁ/ 1979- (233..246)
- Nhờ các dữ liệu lưu trữ nhiều năm, công bố bài báo Tái phân chia lợi nhuận của các doanh nghiệp một cách quan liêu .
- Viết tiểu luận Ràng buộc ngân sách mềm. Đại ý, nền kinh tế XHCN cũng bó buộc các doanh nghiệp phải thế này, phải thế kia, ngân sách chỉ có bằng này thôi. Tuy nhiên, ở giai đoạn chót, lại xuất hiện "thuốc chữa". Vì vậy, nó không khuyến khích sản xuất mà khuyến khích các doanh nghiệp "quan hệ".

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-14.pdf

15. VỚI SỰ PHÊ PHÁN THÂN THIỆN, GIỮ KHOẢNG CÁCH/ 1968-1989 (247..262)
- Cải cách kinh tế 1968.
- Tính hiệu quả và đạo đức XHCN.
- Vẫn bị công an mật theo dõi thường xuyên.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-15.pdf

16. HAVARD/ 1984-2002 (263..277)
- Những ấn tượng đẹp về những ngày làm giáo sư ở Đại học Ha-vớt.
- Hợp đồng với những điều khoản bất đối xứng: Đại học không được phép "bỏ rơi" giáo sư (trừ trường hợp đương sự vi phạm pháp luật, tất nhiên!). Tuy nhiên, giáo sư lại được quyền bỏ rơi đại học bất kỳ lúc nào, vì bất cứ lý do gì.
- Cách bổ nhiệm giáo sư ở đây thật chặt chẽ và độc đáo.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-16.pdf

17. Ở TRONG NƯỚC TẠI HUNGARY, Ở NHÀ KHẮP THIÊN HẠ/ 1985- (278..295)
- Từ chối quốc tịch Mỹ. . Đi đi về về giữa Đại Tây dương.
- So sánh cuộc sống "vương giả" bên đó với cuộc sống "tỉnh lẻ" ở Hung-ga-ri.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-17.pdf

18. TỔNG HỢP/ 1988-1993 (296..308)
- Tổng kết 32 năm nghiên cứu của mình, viết ra tác phẩm "Hệ thống xã hội chủ nghĩa" đưa ra luận điểm: các cuộc cải cách nội bộ không có khả năng cứu hệ thống, mà ngược lại, làm xói mòn các nền tảng của nó.
- Từ chối huân chương "Vì nước Hung-ga-ri XHCN".

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-18.pdf

19. BƯỚC NGOẶT ĐỔI ĐỜI/ 1989-1992 (309..325)
- Viết cuốn sách Đề cương cuồng nhiệt vì quá độ kinh tế (gần như song song với cuốn sách Hệ thống XHCN) với ý thức "mình phải đóng góp vực đất nước dậy".
- Cuốn này sau này được dịch ra tiếng Anh với nhan đề "Con đường dẫn tới chế độ nông nô" (The Road to Serfdom). Tổng cộng, đã xuất bản bằng 17 thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt (Nguyễn Quang A dịch).

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-19.pdf

20. TRÊN RANH GIỚI CỦA KHOA HỌC VÀ CHÍNH TRỊ/ 1990- (326..342)
- Đi Trung Quốc và Việt Nam. Đưa ra nhận xét: Việt Nam giống nước Hung thời những năm 1980.

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-20.pdf

21. TIẾP TỤC, CÁI TÔI ĐÃ LÀM ĐẾN NAY/ 1990- (343..373)
- Buổi lễ mừng sinh nhật lần thứ 70 tổ chức tại Budapest có đầy đủ bạn bè, đồng nghiệp, con cháu tham gia. Đến phút chót, đương sự mới biết!
- Năm 2002, quyết định chuyển hẳn về Budapest, không ở Đại học Ha-vớt nữa. (tự nguyện về hưu, không ai bắt buộc).
- Dọn nhà về Óbuda.
- Nhắc lại câu chuyện vicc: Đoàn đại biểu Hung đi thăm Trung Quốc. Mao Trạch Đông hỏi: dân số nước các đồng chí là bao nhiêu? Sau khi nghe câu trả lời, Mao Trạch Đông bảo: thật tuyệt vời, dân số ít như thế, chắc là ai cũng quen nhau! .

Xem thêm chi tiết:
http://vnkatonak.com/images/powered/Kornai/Kornai-21.pdf