Bài học chuyển đổi ở Đông Âu

Phân chia trước năm 1989 giữa "Tây" (màu xám) và "Khối Đông" (màu cam) chồng lên biên giới hiện thời: Nga (màu cam xẫm), các quốc gia khác xưa kia thuộc Liên Xô (màu cam trung bình), các thành viên của Khối Warszawa (màu cam lợt), và những chính thể cựu cộng sản khác không liên kết với Moskva (màu cam lợt nhất).

Lời giới thiệu

Bạn đọc cầm trên tay cuốn thứ mười sáu ^[1] của tủ sách SOS², cuốn B� i học Chuyển đổi ở Đông Âu gồm 6 tiểu luận của Kornai János. Đây là cuốn sách thứ năm của Kornai trong tủ sách này và là cuốn thứ sáu của Kornai bằng tiếng Việt. Đây là các bài viết của Kornai đánh giá về chuyển đổi hậu xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, nêu những b� i học có thể rút ra trong 15 năm phát triển vừa qua của khu vực này. Nhiều bài học của khu vực đó cũng rất bổ ích cho nền kinh tế chuyển đổi của chúng ta.

Mở đầu là bài trình bày của ông tại Hà Nội khi ông thăm Việt Nam lần đầu tiên tháng 3-2001. Ông nêu ra 10 bài học ở đây.

Tiếp đến là bà i viết của ông giới thiệu những kết quả của dự án nghiên cứu quốc tế về “Tính trung thực và niềm tin” được tiến h� nh tại Collegium Budapest đầu các năm 2000 và tuyển tập những nghiên cứu nà y được xuất bản năm 2004.

Bài thứ ba là một bài báo phân tích về sự thay đổi hệ thống từ chủ nghĩa xã hội sang chủ nghĩa tư bản có nghĩa là gì và không có nghĩa là gì, được công bố năm 2000, dựa trên một cuốn sách nhỏ của ông in năm 1998 tại Anh.

Bà i thứ tư là bà i phát biểu của ông với tư cách Chủ tịch Hội Kinh tế Thế giới, đọc tại Đại hội năm 2005 ở Maroc.

Bà i thứ năm bàn về những cải cách điều chỉnh do chính phủ Hungary đưa ra tháng 6-2006, bàn về điều chỉnh, cân bằng và tăng trưởng. Tuy nói về tình hình Hungary nhưng chứa nhiều bài học phổ quát.

Bài cuối cùng là bài viết năm 1996 của ông đánh giá những biện pháp điều chỉnh lớn của Hungary đưa ra hơn một năm trước đó.

Lẽ ra có thể đưa cả bài đánh giá cuốn Con đường tới nền kinh tế tự do sau 10 năm nhìn lại vào tuyển tập này, song do đã được in như phần cuối của cuốn Con đường trong ấn bản tiếng Việt nên chúng tôi không đưa vào đây.

Có thể nói những bài học chuyển đổi của Đông Âu cũng có thể rất bổ ích với chúng ta. Chúng ta có thể học được những bà i học thành công và cả các bài học thất bại để tránh. Bất chấp sự khác biệt về lịch sử, về địa lí và văn hóa, nhưng do cùng có quá khứ kinh tế giống nhau, nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nên các bài học là rất đáng suy nghĩ đối với chúng ta.

Tôi nghĩ cuốn sách rất bổ ích cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà kinh tế học, các nh� nghiên cứu khoa học xã hội nói chung, các sinh viên và tất cả những ai quan tâm đến chuyển đổi hậu xã hội chủ nghĩa.

Người dịch đã cố hết sức để làm cho bản dịch được chính xác và dễ đọc, song do hiểu biết có hạn nên khó thể tránh khỏi sai sót.

Mọi chú thích cuối sách của tác giả được đánh bằng số. Các chú thích cuối trang được tác giả đánh dấu bằng số Ảrập. Tất cả các chú thích đánh sao (*) ở cuối trang là của người dịch. Bản dịch chắc còn nhiều thiếu sót mong bạn đọc thông cảm, lượng thứ, và chỉ bảo; xin liên hệ theo địa chỉ Tạp chí Tin học và Đời sống, 66 Kim Mã Thượng Hà Nội, hoặc qua điện thư thds@hn.vnn.vn hay nqa@netnam.vn

08-2006
Nguyễn Quang A

Toàn văn